مقدمه
انواع وکالت نامه(وکیل) می توان وکالت را به دو بخش مدنی و قضایی تقسیم نمود. در بخش مدنی که به کلیه امور غیر قضایی مثل خرید و فروش، اجاره، عقد ازدواج، طلاق، قرض، رهن و…اطلاق می شود می توان به دیگری نیابت داد که به جای ما آن را انجام دهد ولی در امور قضایی که مراد، طرح شکایت یا دعوا نزد مراجع قضایی و یا دفاع از خود نزد آنان است نمی توان به هر شخصی وکالت داد بلکه وی باید فردی صاحب صلاحیت و دارای اجازه ویژه از مراجع قانونی در امر وکالت قضایی باشد وگرنه مراجع قضایی از پذیرش وکالت او خودداری می کنند.
وکالت چیست ؟(انواع وکالت نامه)
وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین ، طرف دیگر را برای انجام امر و یا اموری نایب خود می نماید ، در دادسراها و دادگاهها پیگیری پرونده و دفاع ، توسط خود شخص و یا توسط وکیل دادگستری و به وکالت از طرف موکل انجام می شود و اعطای وکالت ممکن است به یکی از طرق ذیل صورت گیرد .
انواع وکالت
انواع وکالت به 2 دسته تقسیم میشود: مطلق و مقید.
منظور از وکالت مطلق این است که شخصی را برای تمامی امور وکیل کنند و این انواع وکالت شامل امور اداری و مالی موکل میشود، مثل فروش یا خرید یا پرداخت هزینه خانواده. بنابراین، در این قسم اعمال، وکیل نیاز به اجازه موکل ندارد.
وکالت مقید نیز به این معنی است که مورد وکالت مشخص و معین است و وکیل باید فقط در همان مورد معین، عمل کند، مثل خرید خانه یا فروش ماشین.
منظور از وکالت مطلق این است که شخصی را برای تمامی امور وکیل کنند و این انواع وکالت شامل امور اداری و مالی موکل میشود، مثل فروش یا خرید یا پرداخت هزینه خانواده. بنابراین، در این قسم اعمال، وکیل نیاز به اجازه موکل ندارد.
وکالت مقید نیز به این معنی است که مورد وکالت مشخص و معین است و وکیل باید فقط در همان مورد معین، عمل کند، مثل خرید خانه یا فروش ماشین.
تقسیم انواع وکالت نامه از نظر شکلی
وکالت از نظر شکل نیز به وکالت رسمی یا عادی یا شفاهی تقسیم میشود. مورد وکالت باید چیزی باشد که به موجب قانون یا طببعتا در انحصار شخص نباشد، مثل وکالت در مجلس معامله که باید خود فرد عمل کند و نمیتواند دیگری را وکیل قرار دهد. همچنین خود شخص موکل باید بتواند آن را انجام دهد. برای مثال شخص ورشکسته که از دخالت در اموال ممنوع است، نمیتواند در مورد آن به دیگری وکالت دهد.
انواع وکالت
تقسیم انواع وکالت نامه از نظر شکلی
وکالت از نظر شکل نیز به وکالت رسمی یا عادی یا شفاهی تقسیم میشود. مورد وکالت باید چیزی باشد که به موجب قانون یا طببعتا در انحصار شخص نباشد، مثل وکالت در مجلس معامله که باید خود فرد عمل کند و نمیتواند دیگری را وکیل قرار دهد. همچنین خود شخص موکل باید بتواند آن را انجام دهد. برای مثال شخص ورشکسته که از دخالت در اموال ممنوع است، نمیتواند در مورد آن به دیگری وکالت دهد.
انواع وکالت به لحاظ اخیارموکل واز لحاظ مجوز وکالت
- انواع وکالت نامه وکالت تعینی : وکالتی است که از طرف شخص به وکیل تعینی و انتخابی خود ارجاع می گردد که ممکن است وکالت حسب مورد به وکیل پایه یک دادگستری و یا به وکیل پایه دو دادگستری داده شود .
- وکالت اتفاقی : اشخاصی که واجد معلومات کافی برای وکالت باشند ولی شغل آنها وکیل دادگستری نباشد اگر بخواهند برای خویشاوندان نسبی و سببی خود تا درجه دوم از طبقه سوم وکالت نمایند ، ممکن است که سه نوبت در سال به آنها وکالت اتفاقی داده شود.
- وکالت معاضدتی : وکالت معاضدتی وکالتی است که در موضوعات حقوقی از طرف کانون وکلا یا مرکز امور مشاوران حقوقی ، وکلا و کارشناسان قوه قضاییه به وکیل دادگستری ارجاع می شود .
- وکالت تسخیری : وکالتی است که از طرف دادگاهها در امور کیفری برای دفاع از متهم در جرائمی که مجازات آن بر حسب قانون قصاص نفس ، اعدام ، رجم ، حبس ابد می باشد ، به وکیل دادگستری ارجاع می شود و چنانچه متهم شخصاً وکیل معرفی ننماید ، تعیین وکیل تسخیری برای او الزامی است مگر در خصوص جرائم منافی عفت که متهم از حضور یا معرفی وکیل امتناع می نماید .
- وکالت اشخاص حقوقی حقوق عمومی : وزارتخانه ها ، موسسات دولتی و وابسته به دولت ، شرکتهای دولتی ، نهادهای انقلاب اسلامی و موسسات عمومی غیر دولتی ، شهرداری ها و بانکها می توانند علاوه بر استفاده از وکیل دادگستری از اداره حقوقی خود یا کارمندان رسمی خود تحت شرایطی به عنوان نماینده حقوقی استفاده نمایند و می بایست معرفی نامه نمایندگی حقوقی به مراجع قضایی ارائه نموده و حدود اختیارات نماینده نیز مشخص باشد .
- وکالت اشخاص حقوقی حقوق خصوصی : نظر به اینکه اعطای نمایندگی حقوقی از سوی شرکتهای خصوصی جهت اقامه دعوی ، دفاع و پیگیری پرونده در دادگاهها و دادسراها پذیرفته نیست لذا شرکتها می توانند با اعطای وکالت به وکیل دادگستری نسبت به اقامه دعوی ، دفاع و پیگیری امورات خود در محاکم ، توسط وکیل دادگستری اقدام نمایند .
- وکالت در مطالعه پرونده : اشخاصی که توان مالی پرداخت حق الوکاله جهت اعطای وکالت در دفاع و پیگری پرونده را ندارند و یا اشخاصی که صرفاً قصد اطلاع حقوقی از روند دادرسی و بررسی پرونده را دارند می توانند با اعطای وکالت در مطالعه پرونده به وکیل دادگستری از مزایای این نوع وکالت بهره مند شوند .
محسن رادپور وکیل پایه 1
وکالت محضری چیست؟
انواع وکالت نامه :وکالت محضری از میان انواع وکالت حقوقی، برای افرادی است که مشغله زیادی داشته و نمیتوانند برای انجام کارهای حقوقی خود مراجعه کنند. برای همین هم نیاز دارند که به صورت رسمی کارهای خود را به دیگران بسپارند. این نوع از وکالت یا برای انجام کاری و یا برای فروش و نقل و انتقال انجام میشود.
در یک دسته بندی وکالت محضری به دو دسته ساده و بلاعزل تقسیم میشود که در وکالت ساده موکل میتواند هر وقت که بخواهد وکیل را عزل کند اما آنچه این روزها بیشتر استفاده میشود، و در زمینه خرید و فروش ملک و ماشین و غیره نوشته میشود، عمدتا وکالت بلاعزل است که موکل دیگر نمیتواند وکیل خود را عزل کند و از این لحاظ دردسرهایی هم دارد.
اگر وکالت شما به صورت ساده باشد، وکالت هم از سوی وکیل و هم از سوی موکل قابل عزل است یعنی وکیل هم میتواند از سمت وکالت خود استعفا بدهد. اما عوامل دیگری هم وجود دارند که موجب فسخ عقد وکالت از هر نوعی که باشد، میشوند و آنها عبارتند از:
فوت وکیل ا موکل
از بین رفتن مورد یا موضوع وکالت
انجام عملی منافی با وکالت توسط موکل
و پایان مدت وکالت
وکالت محضری چه به صورت ساده باشد یا بلاعزل موکل خودش هم میتواند عمل وکالت را انجام دهد و این حق تنها برای وکیل نیست. و این موضوع در ارتباط با موضوعاتی است که با حقوق وکیل مورد نظر در تعارض نباشد. از یک دید دیگر نیز اگر بخواهیم نگاه کنیم، دو نوع وکالت محضری وجود دارد که به آن وکالت تام و وکالت مقید میگویند.
در یک دسته بندی وکالت محضری به دو دسته ساده و بلاعزل تقسیم میشود که در وکالت ساده موکل میتواند هر وقت که بخواهد وکیل را عزل کند اما آنچه این روزها بیشتر استفاده میشود، و در زمینه خرید و فروش ملک و ماشین و غیره نوشته میشود، عمدتا وکالت بلاعزل است که موکل دیگر نمیتواند وکیل خود را عزل کند و از این لحاظ دردسرهایی هم دارد.
اگر وکالت شما به صورت ساده باشد، وکالت هم از سوی وکیل و هم از سوی موکل قابل عزل است یعنی وکیل هم میتواند از سمت وکالت خود استعفا بدهد. اما عوامل دیگری هم وجود دارند که موجب فسخ عقد وکالت از هر نوعی که باشد، میشوند و آنها عبارتند از:
فوت وکیل ا موکل
از بین رفتن مورد یا موضوع وکالت
انجام عملی منافی با وکالت توسط موکل
و پایان مدت وکالت
وکالت محضری چه به صورت ساده باشد یا بلاعزل موکل خودش هم میتواند عمل وکالت را انجام دهد و این حق تنها برای وکیل نیست. و این موضوع در ارتباط با موضوعاتی است که با حقوق وکیل مورد نظر در تعارض نباشد. از یک دید دیگر نیز اگر بخواهیم نگاه کنیم، دو نوع وکالت محضری وجود دارد که به آن وکالت تام و وکالت مقید میگویند.
وکالت تام الاختیار چیست؟
طبق آنچه در ماده ۶۵۶ قانون مدنی به آن اشاره شده است وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود مینماید. به عبارت دیگر، وکالت عقدی است که یکی از طرفین شخصی را نماینده خود می کند که اعمال حقوقی وی را انجام دهد. در این میان نیز وکالت تام الاختیار نوعی وکالت محسوب می شود که طی آن وکیل برای هر یک امور مشخص شده نیاز به اجازه موکل خود ندارد و حدود اختیارات به صورت مطلق و کامل به وکیل واگذار می شود.
در حقیقت، در وکالت تام الاختیار موکل در وکالتنامه تنظیمی فی مابین تمامی امور مادی و اداری خود را به وکیل تنفیذ کرده و پس از آن لزومی ندارد جهت هر کار جدیدی یک وکالت جدید و حتی جداگانه ای نسبت به بعضی امور داده شود. وکالتنامه های تام الاختیار عموما به صورت رسمی و در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود.
در حقیقت، در وکالت تام الاختیار موکل در وکالتنامه تنظیمی فی مابین تمامی امور مادی و اداری خود را به وکیل تنفیذ کرده و پس از آن لزومی ندارد جهت هر کار جدیدی یک وکالت جدید و حتی جداگانه ای نسبت به بعضی امور داده شود. وکالتنامه های تام الاختیار عموما به صورت رسمی و در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود.
انواع وکالت تام الاختیار چیست؟
به طور کلی می توان انواع وکالت تام الاختیار را در دو دسته جداگانه تقسیم کرد:
وکالت تام الاختیار ساده: همان طور که از نام آن مشخص است در این نوع وکالت موکل می تواند هرگاه که بخواهد وکیل خود را برکنار کند.
وکالت بلاعزل :وکالت به مفهوم دادن نمایندگی است، چیزی که در قانون از آن به عنوان نیابت یاد شده و بر پایه اعتماد داده میشود. فردی که امور به او واگذار میشود وکیل و کسی که به شخص دیگری وکالت میدهد، موکل نام دارد.
وکالت بلاعزل وکالتی است که در آن موکل به تنهایی نمیتواند وکیل را عزل کند. یعنی در وکالتنامه وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل در ضمن عقد، شرط شده باشد. در این حالت موکل دیگر حق عزل وکیل و فسخ وکالت را ندارد
شرایط صحت وکالت:
در وکالت شرط است که هر یک از وکیل و موکل بالغ و عاقل باشند و موکل کاری را که به وکالت میدهد شرعاً از انجام آن کار ممنوع التصرف نباشد. کار مورد وکالت باید در ملکیت موکل باشد و قابلیت نیابت را داشته باشد بنابراین موکل نمیتواند عبدی را که در آینده میخواهد بخرد به کسی را وکالت در آزادی آن عبد بدهد، یا کسی را وکیل کند در گرفتن روزهاش، زیرا در دو مثال عبد هنوز به ملکیت موکل در نیامده و روزه هم قابل نیابت به دیگری نیست.
وکالت موقعی صحیح واقع میشود که به طور منجز واقع شود. اگر آن را به شرطی، مثل آمدن زید یا به صفتی، مثل طلوع آفتاب یا روز جمعه معلق کنند وکالت صحیح نیست. مثلا زید به عمرو بگوید تو وکیل من هستی اگر زید از مسافرت بیاید.
وکالت تام الاختیار ساده: همان طور که از نام آن مشخص است در این نوع وکالت موکل می تواند هرگاه که بخواهد وکیل خود را برکنار کند.
وکالت بلاعزل :وکالت به مفهوم دادن نمایندگی است، چیزی که در قانون از آن به عنوان نیابت یاد شده و بر پایه اعتماد داده میشود. فردی که امور به او واگذار میشود وکیل و کسی که به شخص دیگری وکالت میدهد، موکل نام دارد.
وکالت بلاعزل وکالتی است که در آن موکل به تنهایی نمیتواند وکیل را عزل کند. یعنی در وکالتنامه وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل در ضمن عقد، شرط شده باشد. در این حالت موکل دیگر حق عزل وکیل و فسخ وکالت را ندارد
شرایط صحت وکالت:
در وکالت شرط است که هر یک از وکیل و موکل بالغ و عاقل باشند و موکل کاری را که به وکالت میدهد شرعاً از انجام آن کار ممنوع التصرف نباشد. کار مورد وکالت باید در ملکیت موکل باشد و قابلیت نیابت را داشته باشد بنابراین موکل نمیتواند عبدی را که در آینده میخواهد بخرد به کسی را وکالت در آزادی آن عبد بدهد، یا کسی را وکیل کند در گرفتن روزهاش، زیرا در دو مثال عبد هنوز به ملکیت موکل در نیامده و روزه هم قابل نیابت به دیگری نیست.
وکالت موقعی صحیح واقع میشود که به طور منجز واقع شود. اگر آن را به شرطی، مثل آمدن زید یا به صفتی، مثل طلوع آفتاب یا روز جمعه معلق کنند وکالت صحیح نیست. مثلا زید به عمرو بگوید تو وکیل من هستی اگر زید از مسافرت بیاید.
چه مدارکی برای تنظیم وکالتنامه لازم است؟
برای نوشتن وکالتنامه کارت ملی و شناسنامه وکیل و موکل و کپی آنها ضروری است.
اگر قرار است برای خرید و فروش خودرو یا ملکی وکالت داده شود، باید سند و مدارکی که نشاندهنده مالکیت موکل است، به دفترخانهها ارائه کنید. یعنی هر حقی که قرار است از سوی موکل به وکیلی داده شود، باید مدارکی مبنی بر داشتن آن حق توسط موکل ارائه شود.
مواردی که در وکالتنامه بلاعزل باید رعایت کنید:انواع وکالت نامه
وکالتنامه را به دقت بخوانید. تمام مواردی که میخواهید عنوان کنید، با جزئیات بنویسید.
در معاملات کلان از طریق وکالتنامه، حتما قبل از انجام معامله اعتبار وکالتنامه از دفترخانه تنظیمکننده سند، کتباً استعلام شود.
بهتر است فقط برای امور اداری از وکالت بلاعزل استفاده کنید و اگر ملکی خریداری میکنید، هرچه زودتر به سند قطعی تبدیل کنید.
برای تنظیم وکالتنامه حتما به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید. وکالتنامه شما باید به صورت کتبی نوشته شود و در دفترخانههای رسمی به ثبت برسد. در غیر این صورت وکالت شما فسخ شده، و قانونی نیست.
از وکالتنامه دو نسخه تهیه کنید. یک نسخه دست فروشنده و یک نسخه دست خریدار باشد.
با افرادی که نمیشناسید به هیچ عنوان معاملات وکالتی انجام ندهید.
اگر قرار است برای خرید و فروش خودرو یا ملکی وکالت داده شود، باید سند و مدارکی که نشاندهنده مالکیت موکل است، به دفترخانهها ارائه کنید. یعنی هر حقی که قرار است از سوی موکل به وکیلی داده شود، باید مدارکی مبنی بر داشتن آن حق توسط موکل ارائه شود.
مواردی که در وکالتنامه بلاعزل باید رعایت کنید:انواع وکالت نامه
وکالتنامه را به دقت بخوانید. تمام مواردی که میخواهید عنوان کنید، با جزئیات بنویسید.
در معاملات کلان از طریق وکالتنامه، حتما قبل از انجام معامله اعتبار وکالتنامه از دفترخانه تنظیمکننده سند، کتباً استعلام شود.
بهتر است فقط برای امور اداری از وکالت بلاعزل استفاده کنید و اگر ملکی خریداری میکنید، هرچه زودتر به سند قطعی تبدیل کنید.
برای تنظیم وکالتنامه حتما به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید. وکالتنامه شما باید به صورت کتبی نوشته شود و در دفترخانههای رسمی به ثبت برسد. در غیر این صورت وکالت شما فسخ شده، و قانونی نیست.
از وکالتنامه دو نسخه تهیه کنید. یک نسخه دست فروشنده و یک نسخه دست خریدار باشد.
با افرادی که نمیشناسید به هیچ عنوان معاملات وکالتی انجام ندهید.